آیه هایی نورانی از کلام خدا در مورد نیکوکاری
* یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَنفِقُواْ مِن طَیِّبَاتِ مَا کَسَبْتُمْ...
ای اهل ایمان، انفاق کنید از بهترین چیزهایی که اندوخته اید...
(سوره مبارکه بقره - آیه شریفه 267)
*... وَمَا تُنفِقُواْ مِنْ خَیْرٍ فَلأنفُسِکُمْ وَمَا تُنفِقُونَ إِلاَّ ابْتِغَاء وَجْهِ اللّهِ...
... و آنچه از داراییتان انفاق کنید، به سود خودتان است و جز براى طلب خشنودى خدا انفاق مکنید...
(سوره مبارکه بقره - آیه شریفه 272)
*... وَالْبَاقِیَاتُ الصَّالِحَاتُ خَیْرٌ عِندَ رَبِّکَ ثَوَابًا وَخَیْرٌ أَمَلًا.
... و نیکی هاى ماندگار از نظر پاداش نزد پروردگارت بهتر و از نظر امید [نیز] بهتر است. (سوره مبارکه کهف - آیه شریفه 46)
*لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ...
شما هرگز به مقام نیکوکاری نخواهید رسید، مگر آن که از آنچه دوست دارید انفاق کنید....
(سوره مبارکه آل عمران - آیه شریفه 92)
* مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا...
هر کس کار نیکویی انجام دهد، پس ده برابر آن (به عنوان پاداش) برای اوست....
(سوره مبارکه انعام - آیه شریفه 160)
*...فَاسْتَبِقُوا الخَیْرَاتِ...
...در کارهای خیر از همدیگر سبقت بگیرید...
(سوره مبارکه مائده - آیه شریفه 48)
* ...تَعَاوَنُواْ عَلَى الْبرِّ وَالتَّقْوَى...
...در (کارهای) نیک و تقوا با یکدیگر همکاری کنید...
(سوره مبارکه مائده - آیه شریفه 2)
* ...إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ.
قطعا خداوند نیکوکاران را دوست می دارد.
(سوره مبارکه مائده - آیه شریفه 13)
احادیث موضوعی در مورد نیکوکاری
حدیث (1) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :
اَلصَّدَقَةُ عَلى وَجهِها و َاصطِناعُ المَعروفِ وَ بِرُّ الوالِدَینِ
وَ صِلَةُ الرَّحِمِ تُحَوِّلُ الشِّقاءَ سَعادَةً و َتَزیدُ فِى العُمرِ وَ
تَقى مَصارِعَ السُّوءِ؛
صدقه بجا و نیکوکارى و نیکى
به پدر و مادر و صله رحم، بدبختى را به خوشبختى تبدیل و عمر را زیاد و از مرگ
بدجلوگیرى مى کند.
نهج الفصاحه ص 549 ، ح 1869
حدیث (2) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :
عَلَیکُم بِالصِّدقِ فَاِنَّهُ مَعَ
البِرِّ وَ هُما فِى الجَنَّةِ وَ ایّاکُم وَ الکِذبِ فَاِنَّهُ
مَعَ الفُجورِ وَ هُما فِى النّارِ ؛
شما را سفارش مى کنم به راستگویى، که راستگویى با نیکوکارى همراه است و هر دو در بهشت اند و از دروغگویى بپرهیزید که دروغگویى همراه با بدکارى است و هر دو در جهنم اند.
نهج الفصاحه ص 572 ، ح 1976
حدیث (3) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :
اِنَّ
القَومَ لَیَکونونَ فَجَرَةً وَ لا یَکونونَ بَرَرَةً فَیَصِلونَ
اَرحامَهُم فَتَنمى اَموالُهُم وَ تَطولُ اَعمارُهُم
فَکَیفَ اِذا کانوا اَبرارا بَرَرَةً!؟
مردمى که گناهکارند و نه نیکوکار، با صله رحم، اموالشان زیاد و عمرشان طولانى مى شود. حال اگر نیک و نیکوکار باشند، چه خواهد شد!؟
کافى(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 155، ح 21
حدیث (4) امام على علیه السلام:
کَثرَةُ
اصطِناعِ المَعروفِ تَزیدُ فِى العُمُرِ وَ تَنشُرُ الذِّکرَ
؛
زیاد کار نیک انجام دادن، عمر را مى افزاید و نام را پرآوازه مى سازد.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 386 ، ح 8830
حدیث (5) امام صادق علیه السلام :
اَلبِرُّ وَ
حُسنُ الخُلقِ یَعمُرانِ الدّیارَ وَ یَزیدانِ فِى الاعمارِ
؛
نیکوکارى و خوش اخلاقى، خانه ها را آباد و عمرها را طولانى مى کنند.
کافى(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 100، ح 8
حدیث (6) رسول اکرم صلى الله علیه و آله :
(لأَمیرِ المُؤمِنین علیه السلام) أَ لا اُخبِرُکُم، بِأَشبَهِکُم بى خُلقا؟
قالَ: بَلى یا رَسولَ اللّه قالَ: أَحسَنُکُم خُلقا، و َأَعظَمُکُم حِلما،
وَ أَبَرُّکُم بِقَرابَتِهِ وَ أشَدُّکُم مِن نَفسِهِ إِنصافا؛
(به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند) آیا تو را خبر ندهم که اخلاق کدام یک از شما
به من شبیه تر است؟ عرض کردند: آرى، اى رسول خدا. فرمودند: آن کس که از همه
شما خوش اخلاق تر و بردبارتر و به خویشاوندانش نیکوکارتر و با انصاف تر باشد.
مکارم الاخلاق ص 442
حدیث (7) امام موسی کاظم علیه السلام:
مَن لَم یجِد لِلاساءَةِ مَضَضّا لَم یکن عِندَهُ لِلاِحسانِ مَوقعٌ؛
کسی که مزه رنج و سختی را نچشیده،
نیکی و احسان در نزد او جایگاهی ندارد.
اعلام الدین فی صفات المؤمنین ص 305
حدیث (8) امام صادق علیه السلام :
یَعیشُ النّاسُ بِاِحْسانِهِمْ اَکْثَرَ مِمّا
یَعیشونَ بِاَعْمارِهِمْ وَ یَموتون بِذُنوبِهِمْ اَکْثَرَ مِمّا
یَموتونَ بِآجالِهِمْ؛
مردم، بیشتر از آن که با عمر خود زندگى کنند، با احسان و نیکوکارى خود زندگى مى کنند و بیشتر از آن که با اجل خود بمیرند، بر اثر گناهان خود مى میرند.
دعوات(راوندى) ص 291، ح 33
حدیث (9) پیامبر صلى لله علیه و آله :
اِنَّ اَسْرَعَ الْخَیْرِ ثَوابا البِرُّ وَ اِنَّ
اَسْرَعَ الشَّرِّ عِقابا البَغْىُ؛
پاداش نیکوکارى زودتر از هر کار خوب دیگرى مى رسد و کیفر ستم و تجاوز زودتر از هر کار بد دیگرى گریبان مى گیرد.
ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ص 166 - خصال ص 110، ح 81
حدیث (10) امام صادق علیه السلام :
اِنَّ لاِهْلِ الْجَنَّةِ اَرْبَعَ عَلاماتٍ :
وَجْهٌ مُنْبَسِطٌ وَ لِسانٌ لَطیفٌ وَ قَلْبٌ رَحیمٌ وَ یَدٌ
مُعْطیَةٌ؛
بهشتى ها چهار نشانه دارند: روى گشاده، زبان نرم، دل مهربان و دستِ دهنده.
امالی(طوسی) ص 683 ، ح 1454
حدیث (11) پیامبر صلى الله علیه و آله :
اَلْعَدْلُ حَسَنٌ و َلکِنْ فِى الاُمَراءِ اَحْسَنُ،السَّخاءُ
حَسَنٌ و َلکِنْ فِى الاَغْنیاءِ اَحْسَنُ، اَلْوَرَعُ حَسَنٌ ورَلکِنْ
فِى الْعُلَماءِ اَحْسَنُ، اَلصَّبْرُ حَسَنٌ و َلکِنْ فِى الْفُقَراءِ
اَحْسَنُ، اَلتَّوبَةُ حَسَنٌ و َلکِنْ فِى الشَّبابِ اَحْسَنُ،
اَلْحَیاءُ حَسَنٌ وَ لکِنْ فِى النِّساءِ اَحْسَنُ؛
عدالت نیکو است اما از دولتمردان نیکوتر، سخاوت نیکو است اما از ثروتمندان نیکوتر؛ تقوا نیکو است اما از علما نیکوتر؛ صبر نیکو است اما از فقرا نیکوتر، توبه نیکو است اما از جوانان نیکوتر و حیا نیکو است اما از زنان نیکوتر.
نهج الفصاحه ص 578 ، ح 2006
حدیث (12) امام على علیه السلام :
اَلْکَریمُ یَرى مَکارِمَ اَفْعالِهِ دَیْنا
عَلَیْهِ یَقْضیهِ
بزرگوار، نیکوکارى هاى خود را بدهى به گردن خود مى داند که باید بپردازد .
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 388 ، ح 8886
اَللَّئیمُ یَرى سَوالِفَ اِحْسانِهِ دَیْنا لَهُ یَقْتَضیهِ
فرومایه، احسان هاى گذشته خود را بدهى به گردن دیگران مى داند که باید پس بگیرد.
تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 261 ، ح 5581
حدیث (13) امام باقر علیه السلام :
أربَعٌ مِن کُنُوز البِر ّ: کِتمانُ الحاجَة وَ
کِتمانُ الصَّدَقَةِ وَ کِتمانُ الوَجَع وَ کِتمانُ المصیبَةِ.
چهار چیز از گنجهای نیکوکاری است: پنهان داشتن حاجت، صدقه پنهانی، نهان
داشتن درد و نهان داشتن مصیبت.
تحف العقول ص 295 - بحارالانوار(ط-بیروت) ج75 ، ص 175
حدیث (14) پیامبر صلى الله علیه و آله :
أ لا اُخْبِرُکُمْ بِاَشبَهِکُم بى؟ قَالوا: بَلى یا
رَسولَ اللّه . قالَ: اَحسَنُکُم خُلقا وَ اَلیَنُکُم کَنَفا وَ
اَبَرُّکُم بِقَرَابَتِهِ وَ اَشَدُّکُم حُبّا لاِخوانِهِ فى دینِهِ
وَ اَصبَرُکُم عَلَى الحَقِّ وَ اَکظَمُکُم لِلغَیظِ وَ اَحسَنُکُم
عَفْوا وَ اَشَدُّکُم مِن نَفْسِهِ اِنْصافا فِى الرِّضا وَ الْغَضَبِ؛
آیا شما را از شبیه ترینتان به خودم با خبر نسازم؟ گفتند: آرى اى رسول خدا! فرمودند: هر کس خوش اخلاق تر، نرم خوتر، به خویشانش نیکوکارتر، نسبت به برادران دینى اش دوست دارتر، بر حق شکیباتر، خشم را فروخورنده تر و با گذشت تر و در خرسندى و خشم با انصاف تر باشد.
کافی(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 240 و 241 ، ح 35
حدیث (15) امام حسین علیه السلام :
اَیُّهَا النّاسُ نافِسوا فِى الْمَکارِمِ وَ
سارِعوا فِى الْمَغانِمِ وَ لا تَحْتَسِبوا بِمَعْروفٍ لَمْ تَجْعَلوا؛
اى مردم در خوبى ها با یکدیگر رقابت کنید و در کسب غنائم (بهره گرفتن از فرصت ها) شتاب نمایید و کار نیکى را که در انجامش شتاب نکرده اید، به حساب نیاورید.
کشف الغمه(ط-القدیمه)ج 2 ، ص 29 {شبیه این حدیث در نزهة الناظر و تنبیه الخاطر ص 81 ، ح 6 }
حدیث (16) امام على علیه السلام :
قِیمَةُ کُلِّ امْرِئٍ مَا یُحْسِنُه
ارزش هر کس به اندازه خوبى هاى اوست.
نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 482 ، ح 81 - امالى(صدوق) ص 447
حدیث (17) امام صادق علیه السلام:
لا یَتـِمُّ المَعروفُ اِلا بِثَلاثِ خِصـالٍ: تَعجیلِه وَ تقلیلِ
کَثیرِه وَ تَرکِ الامتِنانِ بِه؛
احسان و نیکى کامل نباشد،مگر با سه خصلت: شتاب در آن،کم شمردن بسیار آن و منت ننهادن بر آن.
تحف العقول ص 323 {شبیه این حدیث در فقه الرضا ص 374 -بحار الانوار(ط-بیروت) ج 71 ، ص 413 ، ح 27 }
حدیث (18) امام صادق علیه السلام:
ثَلاثٌ تـُورِثُ المَحَبَّه: الـدَیـنُ وَ
التَّـواضُعُ وَ البَذلُ؛
سه چیز است که محبت آورد: قـرض دادن و فـروتنـى و بخشـش.
تحف العقول ص 316
حدیث (19) امام صادق علیه السلام:
قَضَاءُ حَاجَةِ المُؤمِن خَیرٌ مِن عِتقِ ألفِ
رَقَبَةٍ وَ خَیرٌ مِن حُملَانِ ألفِ فَرَسٍ فی سَبِیلِ اللهِ.
بر آوردن نیاز مؤمن بهتر است از آزاد کردن هزار بنده و بهتر است از تجهیر کردن هزار اسب برای جهاد در راه خدا.
کافی(ط-الاسلامیه) ج2، ص193 ، ح 3
حدیث (20) امام صادق علیه السلام:
مَا قَضَی مُسلِمٌ لِمُسلِمٍ حَاجَةً إلَّا
نَادَاهُ اللهُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی عَلَیَّ ثَوابُکَ وَ لا أرضَی
لَکَ بِدونِ الجَنَّةَ.
هیچ مسلمانی نیاز مسلمانی را برآورده نکند مگر اینکه خدای تبارک و تعالی او را ندا دهد: پاداش تو بر عهده من است و من به کمتر از بهشت برای تو راضی نخواهم بود.
کافی(ط-الاسلامیه) ج2، ص 194 ، ح 7
